Het lezen van authentieke Latijnse teksten is de voornaamste doelstelling van het vak Latijn. Om deze teksten te kunnen lezen, leren we de leerlingen de Latijnse grammatica aan en laten we hen vocabularium studeren. Daarbij besteden we veel aandacht aan de vaardigheid van het vertalen: het omzetten van Latijnse zinnen naar Nederlandse zinnen. Lezen is echter een mentaal proces waarbij woorden worden omgezet naar beelden, een verhaal, een gedachtegang.  Om leerlingen Latijn te leren lezen, is het ook nodig hen inzicht te geven in de manier waarop Latijn als taal functioneert. Wie Latijn wil leren lezen, moet ook vertrouwd zijn met de manier waarop Romeinse schrijvers hun gedachten lineair vormgeven, d.w.z. de volgorde waarin een schrijver de verschillende elementen van zijn zin aan de lezer presenteert.

Het Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek “Latijn lezen” had tot doel een leesmethode te ontwikkelen waarbij het inzicht in de Latijnse woordvolgorde en de interne dynamiek van de Latijnse zin de basis vormen voor een systematische manier van lezen. Het PWO liep over een periode van 2 jaar, in partnerschap met de Universiteit Gent en de Arteveldehogeschool.

De theoretische onderbouw voor de leesmethode bestaat uit 2 pijlers. De eerste is kennis van de Latijnse woordvolgorde en het positionele patroon zoals het door professor Wim Verbaal (Universiteit Gent) werd blootgelegd. De tweede is de antieke praktijk van de colometrie: de manier waarop Latijnse zinnen onderverdeeld worden in cola of woordgroepen. 

De eigenlijke ontwikkeling van de methode verliep volgens de principes van het ontwerponderzoek: een contextonderzoek gevolgd door verschillende fases van testen, evalueren en herwerken.

Het resultaat is een leesmethode waarbij de teksten op een gestructureerde manier worden gelezen. De essentie van de methode laat zich als volgt samenvatten:

• de tekst wordt (vooraf) in cola geschikt
• de tekst wordt woordgroep per woordgroep doorgenomen
• bij elk(e) woord(groep) worden (aanvankelijk) dezelfde vragen gesteld, in een vaste volgorde
• de lectuur van een zin of tekst wordt niet afgesloten met een vertaling

In het boek Latijn: lezen zien begrijpen. De positionele methode in de klas. wordt de leesmethode toegelicht. Naast theoretische achtergrond bij beide inhoudelijke pijlers (de positionele methode en colometrie) biedt het boek ook suggesties voor werkvormen en evaluatie en een handleiding om als leraar zelf aan de slag te gaan met teksten.

Het boek kost 13 euro en kan besteld worden via de webshop van uitgeverij Skribis.

Read this abstract in English.

De ontwikkelde leesmethode gold oorspronkelijk enkel voor Latijns proza, wat terecht als een tekortkoming werd aangevoeld. In een vervolgonderzoek gingen we na of en hoe de leesmethode kon worden doorgetrokken naar de lectuur van Latijnse poëzie. Het werk van de veelgelezen dichters Ovidius en Vergilius nam hierbij een centrale plaats in.

Dit stelde ons voor een dubbele uitdaging: hoe kunnen we leerlingen attenderen op het nieuwe en het eigene van poëzie en tegelijk de continuït bewaken?

De resultaten van dit onderzoek zijn gebundeld in het eerste deel van het boek Verzen tot leven lezen. Over het lezen en beleven van Latijnse poëzie in de klas. Naast een theoretisch kader over woordgroepen en woordvolgorde in poëzie biedt dit boek ook een leerlijn om leerlingen stap voor stap poëzie te leren lezen volgens de positionele methode. Daarbij komen ook concrete werkvormen aan bod, zowel voor de eigenlijke lectuur als voor lesmomenten waarin poëtische beleving centraal staat.

Het boek kost 17 euro en kan besteld worden bij Uitgeverij Skribis. Het bijhorende didactische materiaal vindt u hier ook.

In de loop van het project werd heel wat didactisch materiaal uitgewerkt. Dat lesmateriaal wordt via deze website vrij aangeboden.

• In het eerste jaar kunnen leerlingen al vertrouwd gemaakt worden met de inhoudelijke posities binnen de zin. Daarnaast kunnen we ook inzetten op leren visualiseren: het ontwikkelen van een mentaal beeld op grond van de Latijnse woorden en zinnen.
• In het tweede jaar kan er vertrokken worden vanuit het vormingsprincipe van de zin om de transfer te maken naar de volgorde van woorden binnen de woordgroep. Bovendien kan in het tweede jaar ook het lezen in woordgroepen opgestart worden.
• In het derde en vierde jaar kunnen de theoretische kaders rond woordvolgorde en lezen in woordgroepen verder worden uitgediept.

• In het vierde en vijfde jaar leren de leerlingen stapsgewijs hoe ze hun inzicht in woordvolgorde en kennis van woordgroepen ook kunnen inzetten bij de lectuur van poëzie.

Via onderstaande link vind je per jaar de theoretische bundels voor de leerlingen, materiaal om de theorie aan te brengen en in te oefenen en enkele uitgewerkte teksten. De auteursteksten worden aangeboden per auteur.