Greener solvents

Probleemstelling

Kunstconservators moeten regelmatig organische oplosmiddelen (o.a. xyleen en white spirit) gebruiken voor het reinigen, coaten en beschermen van kunstwerken. Organische oplosmiddelen zijn vluchtig, brandbaar en vaak giftig voor mens en aquatisch leven. Aangezien restaurators soms werken in ateliers zonder luchtafvoer, is het van groot belang om de beschermers van ons cultureel erfgoed zelf te beschermen. Het doel van dit project is het aanpassen van het gebruik van organische oplosmiddelen, zodat minder giftige oplosmiddelen - met vergelijkbare of betere prestaties - hun weg vinden naar de conservatiepraktijk.

Onderzoeksvraag

Kunnen we schadelijke solventen vervangen door duurzame alternatieve solventen in de conservatie van cultureel erfgoed? 

• We zoeken groene solventen voor het bereiden van vernis op basis van vier veelgebruikte harsen in verschillende restauratie praktijken: Dammar, Paraloid B72, Laropal A81 en Regalrez 1091
• Voldoen de groene solventen aan de eisen van de goede restauratie praktijk?
• Voldoen de uitgeharde vernis films aan de eisen van de goede restauratie praktijk en zijn de mechanische eigenschappen van deze film vergelijkbaar met of beter dan de state-of-the-art?

Onderzoeksaanpak

We ontwikkelen een aanpak voor de selectie en testen van alternatieve oplosmiddelen die minder schadelijk zijn voor mens en milieu, met behoud van de professionele overwegingen op basis van de eisen van het individuele kunstwerk. Voor het bepalen van potentiële groenere oplosmiddelen zijn de selectiecriteria gebaseerd op: Hansen oplosbaarheidsparameters en de beoogde oplosbaarheid van de harsen Dammar, Paraloid B72, Laropal A81 en Regalrez 1091 plus het rubber Kraton g (additief); belangrijke fysische eigenschappen van de oplosmiddelen en oplosmiddelmengsels die doorgaans worden gebruikt voor hun toepassing; en specifieke veiligheids-, gezondheids- en milieurisicogrenzen. 

De SUSSOL-software (sustainable solvent selection and substitution software) wordt gebruikt, die een artificieel neuraal netwerk gebruikt om solventen te clusteren op basis van hun fysische eigenschappen. Duurzamere oplosmiddelen worden voorgesteld, waaruit vernisoplossingen worden bereid met de bovengenoemde harsen. Het initiële praktische testen hiervan wordt uitgevoerd op gestandaardiseerde canvasborden, waaruit een subset wordt geselecteerd voor vernistests op een historisch schilderij dat werd gedoneerd voor testen. Vergelijkbare 'controle'-vernisoplossingen van de bovengenoemde harsen (met traditioneel veelgebruikte oplosmiddelen) worden bereid en op dezelfde manier getest. De werkbaarheid voor hun penseeltoepassing en de esthetische kwaliteiten van de verschillende vernisoplossingen worden vervolgens vergeleken op het historische oppervlak volgens de professionele eisen. Gietfilms en monsters op witte canvas borden (met gecontroleerde toepassing) worden bereid voor gestandaardiseerde coatingtests, waaronder krashardheidstests, waterbestendigheid, glans- en kleurmetingen.

Output

De resultaten worden verspreid via een wetenschappelijke publicatie (technical note) in een op conservatie gericht tijdschrift. Deze technical note wordt ondersteund door een volledig artikel in een meer multidisciplinair tijdschrift om het belang van vakoverschrijdend onderzoek te benadrukken.

Dankzij de nauwe samenwerking met SiC, SRAL en het Horizon-project Go Green zullen de goede praktijken die in dit project zijn ontwikkeld hun weg vinden naar restaurators over de hele wereld.